Expositie Oekraïense oorlogsfoto's in NM Kamp Vught

In Nationaal Monument Kamp Vught is vrijdag de tijdelijke expositie ‘Oekraïne: het pad naar vrijheid’ geopend. Elf Oekraïense fotografen en een filmmaker laten met beeld de strijd van hun land zien, nu en in het verleden.

Volgens directeur Jeroen van der Einde past de expositie bij Nationaal Monument Kamp Vught. “Herdenken is nadenken. Ons doel is om deze plek in stand te houden, maar het verleden is ook aanleiding om bewustzijn te creëren voor het heden. Ook nu wordt vrijheid nog steeds geweld aangedaan. Beeld vind ik heel erg belangrijk. Met één foto kan je heel veel losmaken bij mensen. Beelden zijn belangrijk om empathie op te wekken en geven de oorlog een menselijk gezicht.”

De oorlog in Oekraïne is niet alleen iets van het afgelopen jaar. Eeuwenlang heeft Oekraïne onafgebroken gevochten voor zijn eigen identiteit, vrijheid, taal en staatsgrenzen. Na de Russische Revolutie van 1917 werd het oostelijke deel van Oekraïne onderdeel van de nieuw te vormen Sovjet-Unie, en in 1939 volgde onder militaire dwang van het Sovjetregime ook het westelijke deel. Na de val van de Sovjet-Unie verklaarde Oekraïne zich onafhankelijk. Op 24 augustus 1991 begon een nieuwe fase van ontwikkeling en het herstel van de verloren identiteit.

Julia Soldatiuk is werkzaam bij Clingendael Institute en doet onderzoek naar de wederopbouw van een land een oorlog en de rol die de maatschappij daarin heeft. “Ik ben recent voor het eerst in drie jaar weer naar Oekraïne geweest. Op het eerste gezicht gaat het leven gewoon door, maar als je doorvraagt, merk je dat iedereen er mee bezig is. Het is voor de mensen een teken van verzet om door te gaan. Oekraïne is dertig jaar bezig geweest om een eigen staat op te bouwen en dat willen ze behouden.”

Mila Horbatova en haar zoon Nazar hadden een fijn leven tot Poetin hun land binnenviel. Ze vluchtten naar Nederland en wonen nu in Helvoirt. “Vanaf januari 2022 kwamen er steeds meer berichten dat Poetin verkeerde bedoelingen had, maar deze werden ook tegen gesproken. We konden ons niet voorstellen dat een inval in deze tijd nog mogelijk was.” Mila en Nazar waren nog nooit in het buitenland geweest en de reis maakte veel indruk. “De Nederlandse bevolking is erg vriendelijk en ze zijn niet snel bang voor kou. Als je hier iemand met een muts ziet, is het waarschijnlijk een Oekraïner. Het is fijn wonen hier, maar onze droom is om terug naar ons eigen land te kunnen gaan.”

Een muzikale bijdrage aan de openingsplechtigheid komt van Veronika Morska. De twaalfjarige Oekraïense is een ster in eigen land. Ook hier weet ze de luisteraars te raken met haar lied over een soldaat in oorlogstijd die steun van zijn familie wil hebben. “Nederland is heel erg mooi, maar Oekraïne is mijn huis.” Samen met loco-burgemeester Mark du Maine knipt ze even later het lint door en opent daarmee officieel de expositie.

De expositie is ontwikkeld door Noorderlicht en nog te zien tot en met 30 november. De eerste foto’s komen uit de jaren zeventig, toen de Oekraïense fotografie voor het eerst openlijk uiting gaf aan de eigen beeldtaal, en eindigt met de huidige strijd tegen Rusland.