Twee van de grootste oorlogsmisdaden die in
Nederland werden gepleegd, vonden plaats in de laatste maanden van Kamp Vught.
In juni 1944 begon de executie van vele honderden verzetsmensen.
Bij het
opheffen van het kamp, begin september van dat jaar, besloten de nazi's
vervolgens alle nog levende gevangenen te deporteren naar de kampen
Sachsenhausen en Ravensbrück. Meer dan de helft, vermoedelijk meer dan 1900
verzetslieden, zou uiteindelijk bezwijken. Ad van Liempt schreef hierover
‘Wraak op het verzet’, dat bij Uitgeverij Balans verschijnt op 27 augustus.
Tachtig jaar na dato reconstrueert Ad van Liempt aan de hand van talloze
getuigenverklaringen en justitiële documenten de hel van die laatste maanden
van Kamp Vught, het enige SS-concentratiekamp in Nederland. Van de executies en
de ondraaglijke spanning in de 'bunker' tot aan de onmenselijke omstandigheden
in de volgepakte goederenwagons en de misdadige dodenmarsen. ‘Wraak op het
verzet’ is een aangrijpend verslag van een langgerekte massamoord op de
Nederlanders die zich het felst en het hardnekkigst tegen de nazi's hadden
verzet. Het feit dat geen van de verantwoordelijken hiervoor is berecht, maakt
deze pijnlijke geschiedenis nog extra wrang.
‘Gesleep met mensen’
Directeur van Nationaal Monument Kamp Vught, Jeroen van den Eijnde: ‘Met Ad
van Liempt volgen we de chaotische laatste maanden van Kamp Vught op de voet.
Indringend beschrijft hij het gesleep met mensen, vanuit het Oranjehotel in
Scheveningen, vanuit België, naar Vught en vandaar naar beruchte kampen als
Sachsenhausen en Ravensbrück. Een grote verdienste is daarnaast ook dat nu eens
allerlei getallen goed op een rij zijn gezet en beredeneerd. Zo komt hij tot de
opvallende conclusie dat het aantal in Vught gefusilleerden eerder rond de 400
ligt, terwijl er 329 namen op het monument op de fusilladeplaats staan. Al met
al een onmisbare toevoeging aan hetgeen wij over SS-concentratiekamp Vught
kunnen, nee moeten, weten.’
Overzicht
Voor ‘Wraak op het verzet’ deed van Liempt onderzoek in uiteenlopende
archieven in binnen- en buitenland. Van Liempt over de laatste maanden van
SS-concentratiekamp Vught: ‘Er is veel geschreven over individuele personen die
deze periode in de oorlogsgeschiedenis hebben meegemaakt, maar een poging tot
een overzicht van wat de gevangenen van Vught is overkomen, ontbrak nog. Het
waren voornamelijk verzetsmensen die het slachtoffer werden van de wraak van de
nazi’s. Ze mogen niet vergeten worden, vind ik – dat is de doelstelling van
mijn boek.’ De vele feiten worden afgewisseld met persoonlijke verhalen van
gevangenen en andere betrokkenen.
De eerste executie in Kamp Vught vond plaats op 13
juni 1944. Uit ‘Wraak op het verzet’ over de zomer van 1944: In een
paar weken tijd vermoordden de vuurpelotons verzetsstrijders uit alle
windstreken van Nederland. Agenten uit Nijmegen, de groep-Peter uit Schiedam,
distributiemedewerkers uit Amsterdam, de K-groep uit Groningen – het is
langzamerhand wel duidelijk dat Vught was uitgekozen als de plek waar
belangrijke groepen uit de illegaliteit werden geliquideerd.
Over de auteur
Ad van Liempt (1949) was medeoprichter en eindredacteur van het
geschiedenisprogramma ‘Andere Tijden’. Hij schreef meerdere boeken over de
Tweede Wereldoorlog, waaronder ‘Kopgeld’, ‘De Oorlog’, ‘Aan de Maliebaan’ en
‘Gemmeker’.
Herdenking en lezing
NM Kamp Vught herdenkt de ontruiming van Kamp Vught van september 1944 op
zondag 8 september. Belangstellenden lopen vanaf 13.20 uur in een stille tocht
naar het monument op de fusilladeplaats, Hier spreken onder anderen Commissaris
van de Koning Ina Adema en nabestaande Jetske van den Burger-Steensma.
Op zondag 29 september verzorgt Van Liempt vanaf 14.00 uur een lezing over ‘De
wraak op het verzet’. Reserveren is mogelijk via
nmkampvught.nl (Agenda).